Nöbetçi Eczaneler
Bilim insanları 60 yıl sonra dünyanın ilk chatbot’unu yeniden kodlayarak hayata döndürmeyi başardı.
ELIZA, 1960 yılında Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) Joseph Weizenbaum tarafından geliştirildi ve sohbet robotu yeteneklerine sahipti, ancak bugün ChatGPT gibi mevcut olan gelişmiş, geniş ölçekli dil modelleri seviyesine ulaşamadı.
Adını George Bernard Shaw’un Pygmalion oyunundaki Eliza Doolittle karakterinden aldığı bilinen dil modeli, belirli senaryolarda kullanıcılarla sınırlı yollarla iletişim kurabiliyor. Independent Türkçe’nin haberine göre, bu metinlerin en popüler olanında ELIZA, bir terapist gibi davranarak, kullanıcıya söylenenleri netleştirmek için sorular soruyor.
Böylelikle kullanıcılar yaşadıkları sorunların daha da derinine indiler. Örneğin, birisi kendini iyi hissetmediğini söylediğinde, ona neyin yanlış olduğunu sorardı. Kullanıcının “Bütün insanlar eşittir” diye cevap vermesi durumunda ise program, “Hangi yönden eşitiz?” diye soracak ve konuşma devam ediyordu.
“Eski bir programlama dilinde yazıldı”
Weizenbaum tarafından ELIZA, artık kullanılmayan kendi geliştirdiği bir programlama diliyle yaratıldı. Fakat, başka bir dile kopyalandıktan sonra orijinal versiyon kısa sürede güncelliğini yitirdi.
ELIZA’nın orijinal kodunun uzun sürede kaybolduğu düşünülüyordu. Fakat, 2021 yılında Stanford Üniversitesi’nden Jeff Schrager ve MIT arşivcisi Miles Crowley, Weizenbaum’un makaleleri arasında orijinal kodun tamamını keşfetti.
Schrager, diğer bilim insanları ile birlikte çalışarak ELIZA’yı yeniden canlandıracak kodu düzenlemeyi ve mükemmelleştirmeyi başardı. Schrager, Live Science’a yaptığı açıklamada, “Özellikle ilk yapay zekada öncülerin nasıl düşündükleriyle ilgileniyorum.” dedi.
Bir bilgisayar bilimcisinin kodunu elinizde tutmak, onun düşüncelerini kaydetmek gibidir. Ve iyi ya da kötü, ELIZA erken dönemde yapay zekanın temeli olduğundan, onun ne düşündüğünü bilmek istiyoruz.
Araştırma henüz hakemlerin değerlendirmesinden geçmedi, ancak ön baskı sunucusu arXiv’e yüklendi. Araştırmacılar, yeni ELIZA’nın orijinaliyle hemen hemen aynı yanıtları verdiğini söylüyorlar. Chatbot’un tek sorunu, kullanıcı bir sayı girdiğinde programın çökmesi.
Ekip, orijinal sürümü değiştirmeden korumak için söz konusu sorunu düzeltmemeye karar verdi. Schrager, “Bu, orijinal Mona Lisa’da yanlış olan bir fırça darbesini düzeltmeye çalışmaya benziyor” dedi. Schrager, ELIZA’nın insan ile bilgisayar arasındaki iletişimini incelemek için tasarlandığını ancak chatbot’un yeteneklerinin bunun ötesine geçtiğini ifade etti.
Makalenin yazarlarından birisi olan David Berry, ELIZA’nın günümüzün yapay zekalı robotları kadar gelişmiş olmasa da, o dönemki teknolojiyle kıyaslandığında oldukça gelişmiş olduğunu belirtiyor.